New Urban Collective
Toen Esajas ging studeren richtte hij Stichting New Urban Collective op, een vereniging voor studenten en young professionals met een diverse achtergrond. De stichting kreeg in 2011 de collectie van wijlen UvA-socioloog Waldo Heilbron in beheer. “Het mooie was dat we heel veel boeken konden vinden die we niet in de universiteitsbibliotheek of de openbare bibliotheek konden vinden. We zagen dat er behoefte aan was, er kwam van alles op af.”

Uiteindelijk kwam de stichting terecht in het pand van de vereniging Ons Suriname waar flink opgeruimd moest worden. “Tijdens het opruimen kwamen we erachter dat er heel veel bijzondere materialen in dozen verborgen zaten”, vertelt Esajas. Uit deze collectie laat hij een aantal voorbeelden zien, zoals een foto van een Keti Koti-herdenking in Amsterdam in 1963. “Zoals velen weten, krijgt dit pas de laatste decennia aandacht. Voor ons was het een enorme verrassing om te zien dat er kennelijk al in 1963 mensen mee bezig waren. Dus we vonden letterlijk verborgen geschiedenis. Zo voelde het.”

Door research te doen, kwamen ze tot de ontdekking dat een deel van de collectie was verzameld door het echtpaar Otto en Hermina ‘Hermie’ Huiswoud. Zij behoorden tot de eerste generatie die na de afschaffing van de slavernij werd geboren. Het echtpaar belandde begin 20e eeuw in New York en Otto werd de enige zwarte medeoprichter van de Communist Party of America. Esajas: “In die tijd waren de communisten een van de weinige politieke bewegingen die zich expliciet inzetten tegen imperialistische en koloniale onderdrukking.”

Verzet
Omdat History Matters over het koloniale en slavernijverleden van Rotterdam gaat, heeft Esajas ook gekeken naar de connecties met Rotterdam. Een van de verhalen die hij vond, was het verhaal van Leo Lashley uit Suriname die naar Nederland emigreerde om geneeskunde te studeren. Hij sloot zich aan bij de vereniging Ons Suriname en werd lid van de afdeling in Rotterdam. “Bijzonder aan zijn verhaal is dat hij Joodse mensen heeft helpen onderduiken in een kerk op het Breeplein”, aldus Esajas. “Zo’n bijzonder verhaal. Hij was oogarts, maar het verhaal is dat hij een Joodse vrouw die aan het onderduiken was, heeft helpen bevallen door in het geheim wat boeken te bestuderen over verloskunde. Zo is een mooie baby ter wereld gekomen.” Uiteindelijk verhuisde Lashley naar Curaçao omdat hij in Nederland te maken kreeg met discriminatie en racisme.

The Black Archives verzamelt documentatie over vormen van verzet uit het verleden en het heden. Zo bevat de collectie beeldmateriaal van een protest in Rotterdam tegen de portiekwet, een besluit uit 1971 om het aantal etnische minderheden in bepaalde Rotterdamse wijken te beperken tot maximaal vijf procent. Als laatste voorbeeld laat Esajas een recente foto zien van de Black Lives Matter-demonstratie bij de Erasmusbrug in juni 2020. “Die reflecteert voor mij de groei van een stukje bewustzijn, de bereidheid om de straat op te gaan, je uit te spreken en je veilig genoeg te voelen om deze thematiek van het koloniale verleden en institutioneel anti-zwart-racisme aan te kaarten.”

Ondanks dat er nog veel vormen van ongelijkheid bestaan en er nog steeds sprake is van institutioneel racisme, is Esajas hoopvol. “Zolang mensen zich blijven uitspreken, zolang we dit soort onderzoek blijven publiceren en dit soort discussies met elkaar aangaan.”

Populair
History Matters werkt samen met studenten van Albeda, Zadkine en Hogeschool Rotterdam. Student Julia wil weten wat Esajas de belangrijkste hedendaagse trend in verzet vindt en hoe we verzet het beste tot uiting kunnen brengen. Esajas geeft aan dat het woord ‘trend’ iets in hem triggert, omdat hij zich soms zorgen maakt over dat activisme trendy wordt. “Ik denk dat er soms een risico is dat wij, de jonge generatie, zijn opgegroeid in een tijd waarin het relatief makkelijk is om een grote groep mensen te bereiken. Je mening te geven via Instagram-posts of internet. En dat we denken dat het daarmee gedaan is”, legt hij uit. “Soms lijkt het wat vluchtiger door de technologie die we hebben waardoor ik denk dat er meer uitgehaald kan worden. Aan de ene kant kunnen we heel makkelijk heel snel grote groepen mobiliseren. Maar wat is dan de stap verder? Wat is de strategie, de tactiek? De visie? Hoe vertaal je dat dan naar beleidsverandering?”

Sociaal en cultureel antropoloog Francio Guadeloupe die in het tweede deel van deze aflevering een college geeft, vult aan dat er meerdere vormen van activisme zijn. “En ik denk dat de vormen van activisme die gaan over een publieke sfeer, waarin mensen kunnen praten met elkaar, ontzettend belangrijk zijn in een stad als Rotterdam.” Hij refereert aan een essay dat hij heeft geschreven over Rotterdamse kapperszaken. “Daar gebeurt heel erg veel, daar wordt politiek bedreven, daar leert men van elkaar. En ik denk dat we ook op dergelijke plekken moeten kijken naar activisme, dat nogmaals breder is dan alleen maar verzet op straat.”